Banken

Door: Jan-Hein Strop

Of het nu bonussen, hypotheekellende of lage spaarrentes zijn, banken blijven voorlopig een rampgebied. Houdt het gezeur dan nooit op?

Bankiers waren al impopulair. Maar de beroepsgroep is na een harde landing met staatssteun nu flink bezig zichzelf onmogelijk te maken. En denk maar niet dat het na de discussie over de bonus van ING-topman Jan Hommen ophoudt met het gezeur.

Bonussen, ook de juridisch toelaatbare zoals die van Hommen, zijn slechts de spreekwoordelijke rode lap. Sterker dan ooit leeft het beeld van een graaiende topklasse die profiteert van gewone mensen, die de rekening van de crisis betalen. ‘De standenmaatschappij herleeft voor de ING-top: In plaats van de adel tegenover de derde stand, nu de vier procent rijken tegenover de rest van de bevolking’, schrijft Joost Hardeman, voorzitter van de Vereniging Cliënten van Financiële Instellingen. Aanleiding hiervoor is de brief over het intrekken van de bonus, die ING alleen naar de rijkste vier procent van zijn klanten stuurde.

Met Hommens gebaar zal de woede zoals verwoord door Hardeman niet verstommen. Banken geven de komende tijd nog meer redenen om boos te blijven.

1) Rente, rente, rente

Fijn hè, zo’n spaarrente van 2 procent bij een oplopende inflatie? En sta je even rood, dan betaal je woekerrentes over het krediet. Ook zo prettig is de flink verhoogde risico-opslag op uw hypotheek, die de kredietverleners na de crisis invoerden. Tegelijkertijd hollen de verzekeringsdochters van de banken uw vermogen uit met woekerpolissen, waarvoor ze niet voldoende compenseren.

Het rentebeleid van banken heeft een duidelijke reden. Banken moeten hard werken om hun buffers te verbeteren, om bij een volgende klap niet meteen om te vallen. Hoe? Liever niet door voor eigen rekening en risico te speculeren – we hebben gezien wat daarvan komt. Dan maar geld verdienen door klassiek te bankieren: met rentemarges. Daarbij worden de banken geholpen door heel soepel monetair beleid, waardoor lenen voor de sector heel goedkoop is. Leen de euro’s vervolgens uit tegen hogere tarieven en de marge verbetert zienderogen – daar heb je geen krijtstreep voor nodig, laat staan een bonus. Vooral mensen met een variabele hypotheekrente kennen de truc maar al te goed.

En dan nu het slechte nieuws: door de stijgende inflatie is de kans groot dat de Europese Centrale Bank aan de handrem trekt en de rente verhoogt. Geld lenen wordt zo nog duurder.

Hoe leuk de hogere winsten ook zijn voor aandeelhouders, bij klanten roept het beleid de nodige frictie op. Zoveel zelfs dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) een onderzoek is gestart naar de Nederlandse hypotheekmarkt, na klachten van de Vereniging Eigen Huis. De uitkomst daarvan volgt begin 2012.

2) Weinig concurrentie

Banken kunnen zich op de hypotheekmarkt van alles permitteren, omdat er niet veel prijsconcurrentie is. Dat heeft weer alles te maken met de crisis. Toen ING, ABN Amro en Aegon met staatssteun gered werden, verbond de Europese Commissie daar voorwaarden aan. ING mag daarom niet in de topdrie voordeligste hypotheekaanbieders zitten en ABN Amro niet het goedkoopst zijn. Tel daarbij op dat bijna alle prijsvechters (GMAC, Sparck, DSB) na de crisis van de markt zijn verdwenen en het is niet vreemd dat ook de NMa twijfelt aan de concurrentie op de hypotheekmarkt. De enige grote bank die zou kunnen stunten is Rabobank, maar die heeft daar als marktleider geen belang bij.

Nieuwe banken die de klant wel centraal stellen, komen er ondertussen niet bij. De bankiers nieuwe stijl lopen bij toezichthouder en vergunningverlener De Nederlandsche Bank (DNB) tegen een muur op, berichtte deze krant eerder. DNB-president Nout Wellink heeft er ook publiekelijk blijk van gegeven weinig te zien in nieuwe toetreders.

3) Alt-A en euro-problemen

Er zijn maar weinig analisten die denken dat Griekenland zijn schulden in zijn geheel gaat afbetalen. Ook over Portugal bestaan op dit punt grote twijfels. Want hoe moet een land aflossen als snoeiharde bezuinigingen een nog grotere recessie en hoger begrotingstekort veroorzaken?

Er komt daarom een moment, zo verwachten topeconomen als ?Willem Buiter van Citibank, dat Griekenland zijn schulden moet ‘herstructureren’. Daarmee wordt bedoeld dat obligatiehouders hun geld niet geheel terugkrijgen of onder andere voorwaarden.

Wie zijn die obligatiehouders? Onder meer de Nederlandse banken, die samen voor 7,8 miljard euro staatsobligaties van probleemlanden in hun boeken hebben staan, blijkt uit openbare gegevens van de Europese stresstesten. ING is de grootste schuldeiser met 5,5 miljard euro aan obligaties, waarvan 2,4 miljard Griekse schuld. De afwikkeling hiervan gaat nog veel heibel geven.

ING is ook nog eigenaar van een pakket Amerikaanse rommelhypotheken (Alt-A). De Nederlandse overheid heeft begin 2009 een groot deel van de risico’s overgenomen (van 22 miljard euro aan rommelpakketjes) om te voorkomen dat ING in grote problemen zou komen. Maar met de Amerikaanse huizenmarkt gaat het allesbehalve goed.

Kortom, als de bonusgeile bank weer richting afgrond gaat, mag de belastingbetaler opnieuw de portemonnee trekken. Hoeveel bank wil je hebben?

lees meer>>