Voeding die iets extra’s voor je doet
Hippocrates, de grondlegger van de geneeskunde, deed al de beroemde uitspraak dat ons voedsel ons medicijn zou moeten zijn. Met wetenschappelijk onderzoek wordt nu ook steeds meer ontdekt over voedingsmiddelen die minstens zo goed zijn als geneesmiddelen.
Inmiddels bestaat er genoeg bewijs om categorisch te stellen dat het gebruikelijke Westerse voedingspatroon met veel bewerkte voedingsmiddelen, cafeïne en frisdrank een van de belangrijkste oorzaken is van chronische ziekten. Het zogeheten mediterrane voedingspatroon daarentegen is de beste methode om in goede gezondheid oud te worden. Dat laatste voedingspatroon is rijk aan groenten, fruit, olijfolie en vis en kan preventief werken tegen hartziekten, kanker en vele andere chronische aandoeningen waaraan tegenwoordig zo velen van ons lijden. Uit recent onderzoek lijkt zelfs op te maken dat dit voedingspatroon cognitieve aftakeling voorkomt, zoals dementie en de ziekte van Alzheimer1.
Naarmate het beleid aangaande de subsidiëring van onderzoek langzaam begint te veranderen, is steeds meer onderzoek mogelijk naar andere dingen dan geneesmiddelen, zoals naar het voedsel dat wij eten. En de onderzoekers beginnen steeds meer zogeheten power foods te ontdekken: voedingsmiddelen die niet alleen ziekte kunnen voorkomen, maar ze zelfs even effectief kunnen bestrijden als geneesmiddelen.
Hieronder een aantal van de meest recente ontdekkingen, ondergebracht bij de maaltijd waar ze het meest waarschijnlijk worden gebruikt.
- Appels
Appels zijn een goede bron van oplosbare vezels en ondersteunen de eigen genezingsprocessen van het lichaam. In het algemeen is een appel een van de beste manieren om het immuunsysteem sterk te maken39.
- Druiven
De flavonoïden in druiven kunnen het risico op hartfalen sterk verlagen. Door eenvoudig dagelijks negen porties (handjevol) druiven te eten kan de bloeddruk al dalen en de hartspierfunctie verbeteren. Ook zou dit wel eens genoeg kunnen zijn om de effecten van een ongezond voedingspatroon tegen te gaan. Bij een onderzoek bleken de positieve effecten van druiven meetbaar te worden na achttien weken gebruik bij muizen40.
Door druiven als tussendoortje te gebruiken zou ook de neerwaartse spiraal die vaak uitmondt in diabetes type 2 en hartziekten doorbroken kunnen worden. De voordelen worden meetbaar vanaf drie maanden, zo bleek bij een onderzoek waarin aangetoond werd dat er plantaardige stoffen in druiven zitten die het ontstaan van ‘het metabole syndroom’ tegengaan. Dit laatste is een cluster van gezondheidsproblemen met als belangrijkste factoren een grote buikomtrek, hoge bloeddruk, verminderde glucosetolerantie en een verhoogd gehalte C-reactief eiwit, een marker voor ontstekingsprocessen41.
- Zwarte bessen
Deze bessen werken tegen longontsteking en kunnen de ademhaling verbeteren bij een astma-aanval. Ze bevatten veel epigallocatechine, een antioxidant die met het immuunsysteem van het lichaam samenwerkt om ontstekingen te verminderen44.
- Bosbessen
Deze bessen kunnen de ergste symptomen van maagklachten tegengaan, zoals maagpijn en een opgeblazen gevoel. Ze kunnen zelfs werken tegen colitis. Ook kunnen ze bij voorbaat al beschermen tegen alle maagdarmproblemen. De bessen bevatten veel polyfenolen met zowel antimicrobiële als antioxidante eigenschappen45.
- Grapefruit
Grapefruit bij het ontbijt is een gezond begin van de dag voor wie chronische hepatitis C heeft. De conventionele behandeling is een krachtig geneesmiddel, zoals interferon alfa, maar dat geeft een scala aan bijwerkingen, zoals misselijkheid, anemie, depressie en huiduitslag. Maar in Boston hebben wetenschappers aangetoond dat een grapefruit of een andere citrusvrucht per dag net zo goed kan werken. Het actieve ingrediënt, naringenine, blokkeert een reactieroute in de levenscyclus van het hepatitis-C-virus7. Het naringenine in grapefruits, dat de bittere smaak hieraan geeft, kan tevens diabetes type 2 voorkomen. Door deze antioxidant wordt de lever gestimuleerd vetten af te breken, terwijl ook de insulinegevoeligheid wordt vergroot. Onderzoekers in Jeruzalem hebben tevens ontdekt dat hij de werking van een antidiabetesmiddel nabootst, maar dan zonder de bijwerkingen. Naringenine heeft hetzelfde positieve effect als vasten, aldus de onderzoekers, waarbij de lever op termijn vetzuren gaat afbreken in plaats van koolhydraten8. Wie geneesmiddelen gebruikt, doet er goed aan even in de bijsluiter na te kijken of hierbij wellicht geen grapefruit genuttigd mag worden, in verband met de opname van het medicijn.
- Watermeloen
Deze vrucht verlaagt de bloeddruk even effectief als een statine, alleen zou je er drie per dag moeten eten om enig positief effect te bereiken. Watermeloen is rijk aan het aminozuur L-citrulline, een beter te verdragen vorm van L-arginine, het aminozuur dat direct van invloed is op de bloeddruk. In het lichaam wordt L-citrulline omgezet in L-arginine, dat – indien direct als zodanig ingenomen – kan leiden tot misselijkheid en maagdarmklachten, vooral bij mensen die toch al een hoge bloeddruk hebben. In een onderzoek werd bij negen volwassenen met hypertensie de hoge bloeddruk genormaliseerd, door zes weken lang watermeloenextract te nemen, in de vorm van L-citrulline/L-arginine in de verhouding 2,7 g/1,3 g per dag9.
- Cranberrys en cranberrysap
De infectiebestrijdende eigenschappen van cranberrysap zijn algemeen bekend. Intussen is men in de wetenschappelijke wereld ook gaan denken dat het goed zou kunnen werken tegen ernstige stafylokokkeninfecties, zoals de potentieel dodelijke superbacterie MRSA (methicilline-resistente Staphylococcus aureus), die vooral in ziekenhuizen en verpleeghuizen een groot risico vormt. In een onderzoek kregen vrouwen cranberrysap of een placebo te drinken, waarna hun urine gemengd werd met stammen van de Escherichia coli en de S. aureus, die verschillende infecties kunnen veroorzaken, van huiduitslag tot MRSA-verschijnselen. Het cranberrysap bleek beide stammen in hun groei te stoppen en was met name effectief tegen S. aureus23.
- Bietensap
Dit sap bleek bij een wetenschappelijke test de bloeddruk binnen 24 uur te doen dalen. Het actieve ingrediënt is nitraat, dat in het lichaam wordt omgezet in de krachtige vaatverwijderaar nitriet. Bij 250 ml van dit sap daalt de bloeddruk al. Zelfs bij mensen met ernstig verhoogde bloeddruk is het sap effectief24.
- Appelsap
Door slechts twee glazen appelsap per dag kunnen een aantal ernstige symptomen van de ziekte van Alzheimer al verbeteren. Bij een onderzoek waarin 21 patiënten met die ziekte een maand lang elke dag twee glazen appelsap van 120 ml kregen, werden aanzienlijke verbeteringen gemeten in hun angstniveau, prikkelbaarheid en waanbeelden. In het algemeen vonden de verzorgers van de patiënten dat door het appelsap zowel gedrags- als psychotische symptomen met 27 procent afnamen31.
- Granaatappelsap
Dit sap kan de groei van prostaatkanker vertragen en zou zelfs wel eens preventief tegen kanker kunnen zijn. In een onderzoek bleek dit sap het prostaatspecifieke antigen (PSA) bij 48 mannen met prostaatkanker te verlagen, en wel met 60 procent. Volgens de onderzoekers zou het sap een krachtig alternatief kunnen bieden in gevallen waarin een operatie niet geholpen heeft34.
- Bosbessensap
Dit is een krachtig middel tegen diabetes, dat kan helpen in de strijd tegen extra kilo’s, op voorwaarde dat de schil van de bes ook in het sap is verwerkt. In dat laatste geval verlaagt dit sap de bloedsuikerspiegel bij mensen met diabetes en werkt het tevens preventief tegen diabetes en zwaarlijvigheid. Het krachtigst werkt het wanneer het een driedaags proces van fermentatie (‘biotransformatie’) heeft ondergaan met de bacterie Serratia vaccinii35. In die vorm is dit sap nog niet commercieel verkrijgbaar, wel verkeert het al in een testfase.
- Citroenlimonade
Wie steeds terugkerende nierstenen heeft, kan het best dagelijks 2 liter water met 120 ml geconcentreerd citroensap te drinken. Daardoor stopt uiteindelijk de steenvorming. Deze behandeling is getest op elf patiënten, waarbij een afname van de steenvorming van 87 procent werd gevonden36.
- Amandelen
Deze worden wel eens de gezondste snack van allemaal genoemd. Door dagelijks 75 gram amandelen te eten kan het ‘slechte’ cholesterol LDL verlaagd worden met 24 procent, de insulineproductie verlaagd worden en zelfs de gezondheid van de darmen worden verbeterd. De positieve effecten ontstaan na vier maanden, zo blijkt uit onderzoek. De noten zijn het meest effectief als ze kort na een maaltijd gegeten worden42.
- Lijnzaad
Dagelijks een paar eetlepels lijnzaad over het eten strooien kan een cholesterolverlagend effect geven dat net zo groot is als dat van een geneesmiddel. Deze zaadjes bevatten veel omega-3-vetten en lignanen (fyto-oestrogenen). Lijnzaad bleek in een onderzoek met negentig mannen het cholesterol te verlagen met 10 procent. Dat effect is vergelijkbaar met dat van een statine (cholesterolsyntheseremmer), maar zonder de risicovolle bijwerkingen. De mannen consumeerden drie eetlepels lijnzaad per dag gedurende drie maanden, door dit over hun normale eten te strooien43.
- Olijfolie
Maak als lunch een salade en gebruik voor de dressing olijfolie: dat is een goede manier om de ziekte van Alzheimer op afstand te houden, en zelfs om de symptomen te verminderen bij wie de ziekte heeft. Het beste is extra vergine-olijfolie, omdat die de meeste oleocanthal bevat. Dat is een natuurlijk polyfenol dat de structuur van de neurotoxinen verandert. En dat zijn nu net de gifstoffen die het zenuwstelsel aantasten bij de ziekte van Alzheimer11. (Niet verhitten, dat verandert de structuur naar een schadelijke stof voor de gezondheid.)
- Walnoten en walnotenolie
Deze kun je toevoegen aan de salade als je veel stress voelt. Of je nu de noten of de olie gebruikt, beide bevatten veel omega-3-vetten, waardoor het lichaam beter reageert op een verhoogd stressniveau. Tevens verlagen deze vetten de bloeddruk en het LDL-cholesterol, ofwel het ‘slechte’ cholesterol. Bij een onderzoek waarin 22 vrijwilligers zes weken lang walnoten als onderdeel van hun voedingspatroon gebruikten, bleek hun bloeddruk in rust verbeterd te zijn, evenals hun reactie op stress12.
- Yoghurt
De levende, ‘goede’ bacteriën (probiotica) die in biogarde en yoghurt zitten, maken de darmen efficiënter. Tevens beschermen ze tegen gezondheidsproblemen als diabetes en obesitas. Er is veel onderzoek gedaan naar de manier waarop probiotica de darmflora beïnvloeden. In essentie is het zo – aldus onderzoeker Jeremy Nicolson van het Imperial College in Londen – dat de levende bacteriën communiceren met de darmmicroben en hen eraan ‘herinneren’ gezond te functioneren2.
- Muesli en havermout
Hierin zitten havervlokken, die preventief werken tegen vaatziekten. Ze bestrijden chronische ontstekingen die kunnen leiden tot atherosclerose (aderverkalking). Havervlokken bevatten verschillende gezondheidsbevorderende stoffen, zoals fytoalexinen, die door planten zelf samengesteld worden en een antimicrobiële werking hebben, en fenolzuren met antioxidante werking, die voorkomen dat bloedcellen zich aan de arteriewanden hechten. Ook kunnen havervlokken het cholesterolgehalte verlagen4. Havervlokken zijn een voedingsmiddel met een lage GI (glykemische index), waar het lichaam lang over doet om ze te verteren. Daardoor komt er langzaam glucose vrij in de bloedbaan. Als we een bord havermoutpap of muesli eten, produceert het lichaam een darmhormoon, GLP-1, waardoor we langer een vol gevoel hebben en dus minder naar tussendoortjes neigen5.
- Ahornsiroop
Als je niet zonder een zoetstof kunt, gebruik dan deze siroop. Hij bevat 20 heilzame bestanddelen, waaronder fenolzuren met antioxidante werking tegen kanker, bacteriële infecties en diabetes. Wel is het van belang dat je pure ahornsiroop koopt en niet een product met ahornsiroopsmaak6.
- Tomaten
Tomaten bieden vele gezondheidsvoordelen en kunnen iemands risico op kanker en hartziekten verminderen. Mannen die regelmatig tomaten en tomatenproducten eten, zoals tomatensaus en pizza, kunnen daarmee hun risico op prostaatkanker met 35 procent doen afnemen10.
- Waterkers
Voeg dit toe aan je middagsalade als je borstkanker hebt. Deze groente kan de tumorgroei stoppen. Uit onderzoek is gebleken dat reeds bij 80 gram waterkers per dag de signaalfunctie van een belangrijk eiwit van de tumorcellen verstoord wordt. Daardoor stopt de bloed- en zuurstoftoevoer vanuit het lichaam en kan de tumor niet meer groeien13.
- Broccoli
Dit is de koning aller groenten en hij biedt een scala aan gezondheidsvoordelen. Broccoli en andere kruisbloemige groenten zitten vol met zogeheten sulforafaan, dat het immuunsysteem versterkt. Sulforafaan keert de afname van de cellulaire immuunfunctie en zet de dendritische cellen aan tot activiteit, hetgeen eveneens de immuunfunctie ten goede komt, zo blijkt uit onderzoek14.
- Spruitjes
Deze kruisbloemige groente van het geslacht Brassica, net als broccoli, kan de uitzaaiing van kanker stoppen. Spruitjes zetten het lichaam aan tot productie van een stof genaamd I3C (indol-3-carbinol), die kanker bestrijdt en de ontwikkeling van nieuwe kankercellen blokkeert. Tot nu toe zijn alleen borstkankercellen getest, maar aangenomen wordt dat ook andere vormen van kanker ermee bestreden worden, zoals prostaatkanker, kanker van de lever of de dikke darm, en non-Hodgkin-lymfoom.
Bij laboratoriumonderzoek merkten de onderzoekers dat I3C de moleculen vernietigt die een rol spelen bij borstkanker. Ze vermoeden dat deze groenten wellicht ook een aantal symptomen van de ziekte van Alzheimer kunnen keren15.
- Zilvervliesrijst
Wie vaak rijst eet, hoeft waarschijnlijk alleen maar over te stappen op zilvervliesrijst om diabetes type 2 te voorkomen, zo blijkt uit onderzoek. Door die verandering neemt het risico althans met 16 procent af. Het keldert naar 36 procent als u tevens overstapt op brood en pasta van volkoren granen20.
- Zeewier
Deze vaak vergeten, onderschatte groente zal bij de meeste mensen niet snel op tafel komen. Dat is jammer, want het is een van de gezondste voedingsmiddelen die je maar kunt eten. Dat komt doordat het bol staat van de fucoidan, een gesulfeerde polysaccharide die kankercellen/tumorcellen doodt. In Jordanië is een extract van zeewier getest op non-Hodgkin-lymfoomcellen en daarbij bleek dat het extract de groei van het lymfoom remde terwijl de andere cellen met rust gelaten werden21. Houd er wel rekening mee dat zeewier erg veel zout bevat, zodat mensen met verhoogde bloeddruk er voorzichtig mee moeten zijn.
- Rabarbergebak
Maak als nagerecht een heerlijk zoetzuur gerecht met rabarber, in de vorm van gebak (uit de oven). In de traditionele Chinese geneeskunde zijn de kankerbestrijdende kwaliteiten van rabarber al lang bekend, maar in het Westen is uiteindelijk een eigen versie ontdekt: eentje die zowel traktatie als kankerbestrijder is: rabarbergebak uit de oven. Het blijkt namelijk dat rabarber na 20 minuten bakken polyfenolen vormt. Dat zijn krachtige stoffen tegen kanker, die de groei van kankercellen kunnen stoppen en zelfs kankercellen kunnen vernietigen22.
- Groene thee
Dit is de koning der theeën, vanwege zijn enorme scala aan gezonde eigenschappen. Het voorkomt mondkanker, zelfs bij diegenen die dit reeds in een premaligne stadium hebben, dus met afwijkingen in de mond met een zeer hoog risico dat deze ontaarden in kanker. In een onderzoek kregen 41 mensen met een dergelijk verhoogd risico een extract van groene thee. Van diegenen die de hoogste dosis kregen, ontwikkelde 58 procent de kanker niet, ten opzichte van 36 procent in de groep die de laagste dosis kreeg25.
Ook beschermt groene thee de ogen tegen ziekten, zoals glaucoom. De antioxidanten uit de thee dringen door tot in het oogweefsel, waar ze de lens en het netvlies sterker maken, zo blijkt uit onderzoek26.
Het meest bijzonder is nog wel dat groene thee een van de weinige effectieve middelen is tegen een vorm van kanker die gezien wordt als ongeneeslijk. De grootte van de lymfeknopen bij chronische lymfatische leukemie (CLL) slinkt door groene thee. Dat komt door het ingrediënt EGCG (epigallocatechine-3-gallaat, een polyfenol), althans dat vermoeden de onderzoekers die dat bij 31 CLL-patiënten getest hebben. Al deze patiënten kregen EGCG-extract in verschillende doseringen van 400 mg tot 2000 mg tweemaal daags. Zij die de hoogste dosering kregen, rapporteerden een substantiële reductie in de grootte van de lymfeknopen, en zonder bijwerkingen27.
- Zwarte thee
Maar voor wie zijn diabetes beter wil kunnen instellen, is zwarte thee beter. Bij een vergelijking met groene thee en oolong-thee bleek zwarte thee de gunstigste eigenschappen te hebben voor diabetici. Dat komt doordat daarin de meeste polysacchariden zitten en die hebben een glucoseremmende werking. Ook bleek zwarte thee de beste bestrijder van vrije radicalen. Die laatste hebben een sleutelrol bij de ontwikkeling van kanker en reumatoïde artritis28.
Wie drie tot zes koppen zwarte thee per dag drinkt, verlaagt tevens zijn risico op hartziekte met 45 procent ten opzichte van het drinken van slechts één kopje per dag. Maar bij meer dan zes koppen zakt het gunstige effect weer af: de bescherming bleek daarbij nog maar 36 procent te zijn29. Zwarte thee heeft ook een nadeel: door het looizuur worden mineralen als ijzer gebonden en dat is niet goed voor je gezondheid. Drink het dus met mate.
De polyfenolen uit thee maken ook onze botten sterker. Dat effect wordt al na korte tijd duidelijk als iemand drie koppen per dag gaat drinken, zo blijkt uit onderzoek30.
- Pure chocola
De flavanolen in pure chocolade – niet te verwarren met flavónolen – verbeteren de gezondheid van arteriën en kunnen daardoor een ‘significante’ verlaging geven van hoge bloeddruk ofwel hypertensie. Pure chocola is met name effectief bij mensen die reeds een verhoogde bloeddruk hebben. Wie vijf jaar lang een klein stuk pure chocolade per dag eet, verlaagt mogelijk ook zijn risico op een hartaanval en hartziekten met 20 procent37.
Door twee weken lang 40 gram (liefst suikervrije) pure chocola per dag te eten kunnen zelfs zeer gestresste personen verbetering brengen in hun tekenen van nervositeit38.
Vegetarisch of niet? Biologisch of niet?
Je kans op kanker is groter als je voornamelijk rood vlees eet, zo is aangetoond. Vegetariërs en mensen die voornamelijk vis eten hebben – ten opzichte van vleeseters – een veel grotere kans dat ze vrij van kanker blijven. Verrassend is echter dat kanker van de dikke darm en de einddarm juist onder vegetariërs meer voorkomt dan onder vleeseters.
Bij een groot onderzoek is ontdekt welke voordelen een voedingspatroon zonder vlees (vegetarisch of voornamelijk vis) heeft. Daarbij werden de gezondheid en het voedingspatroon van 52.700 mensen in kaart gebracht. Zij werden onderverdeeld in vleeseters, viseters, vegetariërs en veganisten. De meesten van hen aten de aanbevolen hoeveelheid van vijf porties groente en fruit per dag, waarvan wordt aangenomen dat deze de gezondheid in stand houdt.
Toch was het aantal gevallen van kanker onder de vegetariërs en de viseters significant lager dan onder de vleeseters, al was het hoge aantal gevallen van dikkedarmkanker onder vegetariërs verrassend. (Am J Clin Nutr, 2009 March 18; doi: 10.3945/ajcn.2009.26736L)
- Biologische voeding kopen is de extra investering waard, zo blijkt eveneens uit onderzoek. Biologisch geteelde Golden Delicious-appels bevatten bijvoorbeeld 15 procent meer antioxidanten en bioactieve stoffen dan dezelfde appels maar dan ‘gewoon’ geteeld. Bij het onderzoek – waarin gedurende drie jaar biologische voeding met niet-biologische werd vergeleken – bleek ook dit: biologische appels hebben een 10 procent hogere concentratie bioactieve stoffen waarvan meerdere gezonde eigenschappen bekend zijn, zoals bescherming tegen kanker en hartziekten. (J Agric Food Chem, 2009; 57: 4598-4605f)
Zo goed als een medicijn
Hoewel een voedingspatroon dat bestaat uit groenten, fruit en sappen al een buitengewoon goede manier is om ziekten te voorkomen, kunnen sommige voedingsmiddelen ziekte zelfs bestrijden. Vaak zijn ze even krachtig als een medicijn, maar dan zonder de bijwerkingen. Onderstaand een aantal voedingsmiddelen die bij bepaalde ziekten zo’n werking hebben.
• Ziekte van Alzheimer: spruitjes, schelpdieren, appelsap, olijfolie
• Astma: zwarte bessen
• Borstkanker: waterkers, spruitjes, broccoli, zeewier, rabarber
• Kanker: spruitjes, broccoli, zeewier, rabarber
• Colitis: bosbessen
• Dementie: spruitjes, broccoli, appelsap
• Onderdrukt immuunsysteem: broccoli, appels
• Diabetes (type 2): grapefruit, zwarte thee, bosbessensap
• Hartproblemen: watermeloen, eieren, bietensap, pure chocolade, druiven, amandelen, lijnzaad
• Hepatitis C: grapefruit
• Hoog cholesterol: eieren, amandelen, lijnzaad
• Hoge bloeddruk (hypertensie): watermeloen, bietensap, pure chocolade, druiven
• Nierstenen: citroenlimonade
• Leukemie (CLL): groene thee
• Non-Hodgkin-lymfoom: zeewier
• Prostaatkanker: granaatappelsap
• Stafylokokkeninfecties: cranberrysap
• Stress: walnoten, walnotenolie
• Urineweginfecties: cranberrysap
Liever niet eten of drinken
Iedereen weet wel dat een voedingspatroon op basis van wit brood en ander bewerkt voedsel aan de basis ligt van veel chronische ziekten van tegenwoordig. De redenen zijn als volgt.
- Bewerkte voedingsmiddelen veroorzaken hartziekten doordat ze een hoge glykemische index (GI) hebben. Daardoor krijgen de arteriën het een paar uur lang zwaar, vanwege de ontstane glucosepiek in het bloed. Bij onderzoek in Israël zijn bewerkte voedingsmiddelen getest op gezonde vrijwilligers, die cornflakes, suiker, zemelen of water kregen. Alleen diegenen die het water kregen, hadden daarna normale arteriën. De rest had nog een aantal uren een slechte arteriële functie.( 1 J Am Coll Cardiol, 2009; 53: 2283-2287)
- Coladrankjes als Coca-Cola en Pepsi kunnen diabetes en spierzwakte veroorzaken. Het kalium in het bloed daalt snel, hetgeen tot ernstige spierproblemen kan leiden. In Griekenland is bij onderzoek ontdekt dat wie buitengewoon veel cola dronk, zelfs verlamd kon raken. De verlamming genas weliswaar geheel door het stoppen met drinken van de cola. Een van de mensen bij wie dit gebeurde, dronk 2-9 liter per dag, merkten de onderzoekers op, hetgeen natuurlijk een extreme hoeveelheid is. (Int J Clin Pract, 2009; 63: 900-902)
- Alle soorten vlees vooral rood vlees en bewerkt vlees kunnen – indien in grote hoeveelheden geconsumeerd – het risico op kanker en voortijdig overlijden vergroten. Uit een enquête onder 47.976 mannen en 23.276 vrouwen bleken onder diegenen die hoorden bij de 20 procent grootste roodvleeseters – 62,5 g/1000 calorieën vlees per dag – veel meer mensen voortijdig aan allerlei oorzaken te overlijden dan onder diegenen die in de 20 procent minste roodvleesconsumptie vielen. Als je echt niet zonder vlees kunt, stap dan over op wit vlees als kip, zeggen de onderzoekers
De afscheidsreceptie van de heer Frank Mesrits, schoolhoofd van de Meander in Amersfoort, bracht al ruim € 1.500,- aan giften. Nu organiseerden de leerlingen ook nog een sponsorloop ! Onze ambassadeur mevrouw Joke Stange was aanwezig en nam een cheque in ontvangst van maar liefst €.9.426,-.
